RỆP SÁP HẠI KHÓM (DỨA): NGUY HIỂM VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HIỆU QUẢ
1. Rệp sáp hại khóm là gì?
Rệp sáp hại khóm (Dysmicoccus brevipes) là loài côn trùng nhỏ, có lớp sáp trắng bao phủ, thường tấn công phần bẹ lá, thân và rễ cây khóm. Chúng chích hút nhựa cây làm cây suy yếu, vàng lá, còi cọc, giảm năng suất và làm trái khóm méo mó, nhỏ lại. Đặc biệt, mật ngọt do rệp tiết ra khiến kiến đen phát triển mạnh, bảo vệ và giúp rệp lan rộng trong vườn.
2. Tác hại và nguyên nhân rệp sáp bùng phát trên khóm
- Làm cây khóm yếu dần, thối rễ, chết khô từng bụi.
- Trái khóm méo mó, dính đầy muội đen, giảm giá trị thương phẩm.
- Rệp ẩn nấp sâu trong bẹ lá và rễ, khó diệt nếu không phun đúng thuốc, đúng kỹ thuật.
Nguyên nhân bùng phát thường do canh tác liên tục không luân canh, đất bạc màu, vườn rậm rạp, độ ẩm cao và đặc biệt có sự “bảo kê” của kiến đen.
3. Biện pháp canh tác phòng ngừa rệp sáp khóm
- Sau thu hoạch: gom sạch tàn dư khóm, cày phơi đất ít nhất 3 tuần để diệt rệp còn sót lại.
- Luân canh với cây họ đậu sau 2-3 vụ khóm giúp cải tạo đất, phá vỡ vòng đời rệp.
- Tỉa lá, giữ mật độ cây hợp lý để vườn thông thoáng.
- Bón phân cân đối: tăng kali và canxi, giảm đạm để cây cứng, lá không mềm, hạn chế nơi rệp trú ngụ.
4. Kiểm soát kiến đen – yếu tố quyết định trong quản lý rệp sáp
Kiến đen vận chuyển và bảo vệ rệp sáp. Nếu không kiểm soát kiến, diệt rệp sẽ không bền vững.
- Dùng keo chắn kiến SPC quét quanh gốc ngăn kiến leo lên cây.
- Đặt bả sinh học SPC dạng gel, nhử kiến tha bả về tổ, diệt tận gốc đàn kiến mà không làm kiến cảnh giác.
- Khuyến khích giữ lại thiên địch như kiến vàng, bọ rùa và ong ký sinh để hỗ trợ kiểm soát rệp tự nhiên.
5. Biện pháp hóa học đặc trị rệp sáp hại khóm
Khi mật độ rệp cao, cần áp dụng giải pháp hóa học đúng cách:
- Closer 500WG (Sulfoxaflor 500g/kg) – dạng hạt tan trong nước, lưu dẫn cực mạnh, thấm nhanh vào hệ thống mạch dẫn, diệt sạch rệp sáp và côn trùng chích hút kể cả ẩn sâu trong bẹ lá, thân và rễ khóm.
- Sheba 50EC (Prothiofos 500g/L) của Summit Agro – thuốc nhóm lân hữu cơ, tiếp xúc và lưu dẫn nhẹ, hiệu quả cao với rệp sáp khi phối hợp cùng các sản phẩm khác.
- Kết hợp Super Oil 10EC của SPC (dầu khoáng tinh luyện) – giúp bóc lớp sáp bảo vệ, làm rệp khô nhanh, đồng thời tăng khả năng thấm sâu của các loại thuốc kể trên.
Liều dùng:
- Closer 500WG: 20-30g/16 lít nước
- Sheba 50EC: 30-40ml/16 lít nước
- Super Oil 10EC: 25-50ml/16 lít nước
Pha hỗn hợp phun đều thân, bẹ lá, rễ và vùng đất xung quanh gốc khóm để tăng hiệu quả diệt rệp và kiến.
6. Phác đồ phun 3 lần theo từng giai đoạn phát triển của cây khóm
Để kiểm soát triệt để rệp sáp, nhà vườn cần tuân thủ quy trình phun thuốc 3 lần sau đây:
Lần phun thứ nhất
Sau khi trồng khóm 2-3 tuần hoặc sau khi cây con phát triển ổn định, tiến hành phun hỗn hợp Sheba 50EC và Super Oil 10EC. Phun ướt đều bẹ lá, gốc và rễ cây để diệt triệt để rệp sáp tiềm ẩn và kiến đen xung quanh.
Lần phun thứ hai
Giai đoạn cây bước vào làm hoa và trái non, đây là thời kỳ rệp sáp dễ bùng phát do vườn ẩm và lá dày. Sử dụng Closer 500WG kết hợp Super Oil 10EC, phun kỹ bẹ lá và phần gốc cây. Đồng thời tiếp tục đặt bả sinh học SPC để kiểm soát kiến đen.
Lần phun thứ ba
Trước thu hoạch 30-45 ngày, phun lần cuối bằng Closer 500WG phối hợp Super Oil 10EC. Phun kỹ quanh trái và bẹ lá, hạn chế rệp và muội đen, giúp trái bóng sáng, mã đẹp và sạch bệnh, đáp ứng tiêu chuẩn thương phẩm và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch.
7. Kết luận
Quản lý rệp sáp hại khóm cần sự kết hợp đồng bộ giữa biện pháp canh tác, kiểm soát kiến và sử dụng hóa chất đúng cách. Giải pháp tối ưu hiện nay là phối hợp:
- Closer 500WG (Sulfoxaflor 500g/kg)
- Sheba 50EC (Prothiofos 500g/L)
- Super Oil 10EC (SPC)
Cùng với phác đồ phun 3 lần chuẩn kỹ thuật sẽ giúp vườn khóm khỏe mạnh, sạch rệp sáp, trái đẹp mã và nâng cao năng suất, lợi nhuận bền vững.
