Thuốc Sâu Mạnh Hơn Có "Độc" Hơn Không?

Một trong những lầm tưởng phổ biến là “thuốc hàm lượng cao thì độc hơn”. Tuy nhiên, khi xét đến hiệu quả, môi trường và chi phí, quan điểm này không còn phù hợp – đặc biệt với các hoạt chất hiện đại như Chlorantraniliprole, thuộc nhóm anthranilic diamide, có cơ chế chọn lọc cao, an toàn với sinh vật có ích [1].

Hiện nay, Chlorantraniliprole có hai dạng phổ biến trên thị trường:

• Prevathon 200SC: hàm lượng 200g/L, liều dùng 150 ml/ha
• Prevathon 5SC: hàm lượng 50g/L, liều dùng 300–400 ml/ha

Liệu dạng nào là lựa chọn tối ưu?

1. Hiệu quả thực tế: Hàm lượng cao, hiệu lực mạnh và kéo dài hơn

Theo khảo nghiệm thực địa năm 2023 của Viện Bảo vệ thực vật tại An Giang và Đồng Tháp [4]:

• Prevathon 200SC phun 150 ml/ha đạt hiệu quả phòng trừ sâu cuốn lá, sâu đục thân lên đến 94–96% sau 5 ngày, hiệu lực duy trì tới 10 ngày.
• Prevathon 5SC phun 400 ml/ha cho hiệu quả 85–88%, nhưng giảm đáng kể sau ngày thứ 7.

Hoạt chất Chlorantraniliprole thấm sâu nhanh vào biểu bì lá và lưu dẫn cục bộ, nhưng để đạt ngưỡng nồng độ hiệu quả, dạng 50g/L cần lượng thuốc nhiều gấp đôi đến gần 3 lần, trong khi 200SC đạt ngưỡng đó nhanh và ổn định hơn [5].

2. Môi trường: Dạng 200SC đưa ít dung môi hơn, độc tính môi trường thấp

Mặc dù Chlorantraniliprole có thời gian phân hủy trung bình trong đất khoảng 94 ngày (DT50), nhưng không tích lũy sinh học và rất ít độc với ong, cá và động vật máu nóng [2][3].

Tuy nhiên, phần độc hại không chỉ đến từ hoạt chất mà còn từ dung môi, chất mang và phụ gia.

• Prevathon 5SC dùng tới 400 ml/ha, tức là đưa ra môi trường gấp 2.6 lần dung môi so với Prevathon 200SC chỉ dùng 150 ml/ha.
• Trong khi đó, lượng hoạt chất chênh lệch chỉ khoảng 10g/ha (30g so với 20g), cho thấy dạng 200SC ít đóng góp vào ô nhiễm tổng thể hơn, nếu xét theo cả gốc dung môi [5].

Hơn nữa, do hiệu lực dài hơn, Prevathon 200SC thường chỉ cần phun 1 lần/vụ, trong khi 5SC thường phải lặp lại 2 lần, đồng nghĩa với tăng gấp đôi lượng chất phụ gia vào hệ sinh thái ruộng lúa.

3. Chi phí thực tế: Dạng 200SC tiết kiệm hơn toàn vụ

Xét riêng theo giá thị trường hiện nay:

• Prevathon 200SC (150 ml/ha): khoảng 280.000–300.000đ/ha
• Prevathon 5SC (400 ml/ha): khoảng 240.000–260.000đ/ha

Tuy giá dạng 5SC có vẻ rẻ hơn 20.000đ/ha, nhưng do hiệu lực ngắn hơn, nông dân thường phải phun 2 lần, nâng tổng chi phí lên 320.000–360.000đ/ha.

=> Tính trên toàn vụ, Prevathon 200SC giúp tiết kiệm từ 20–30% chi phí thuốc, công lao động và xăng dầu, phù hợp với sản xuất lớn hoặc ứng dụng drone phun thuốc.

Kết luận: Hàm lượng cao không đồng nghĩa với độc hơn

Chlorantraniliprole là ví dụ điển hình cho xu hướng “thuốc ít – hiệu quả nhiều – an toàn cao”. Dạng 200SC với liều dùng hợp lý không chỉ:

• Hiệu quả vượt trội, kéo dài
• Ít tồn dư dung môi vào môi trường
• Giảm số lần phun, tiết kiệm chi phí

mà còn đáp ứng tốt các tiêu chuẩn an toàn quốc tế [1][2][3].

Vì vậy, thay vì nhìn vào hàm lượng hoạt chất để đánh giá độ độc, hãy nhìn vào tổng lượng hoạt chất đưa ra đồng ruộng, số lần sử dụng, và hiệu quả bền vững – đó mới là cách tiếp cận hiện đại và có trách nhiệm với sản xuất nông nghiệp lâu dài.

Tài liệu khoa học tham khảo

1. IRAC (2021). Chlorantraniliprole – Mode of Action. https://www.irac-online.org
2. US EPA (2008). Pesticide Fact Sheet: Chlorantraniliprole. EPA-HQ-OPP-2007-0664
3. FAO & WHO (2021). JMPR Summary Report on Chlorantraniliprole.
4. Viện BVTV (2023). Khảo nghiệm thực tế tại ĐBSCL – sâu cuốn lá và sâu đục thân.
5. Chen et al. (2020). Field efficacy and environmental impact of chlorantraniliprole. J. Econ. Entomol., 113(5): 2327–2335.